Algemene info over akoestiek van gebouwen
Akoestische isolatie van gebouwen : idealiter wordt het in ontwerpfase bekeken. Maar toch, is het echt te laat als er problemen worden vastgesteld ? Zijn er nog mogelijkheden om de geluidshinder te verkleinen ?
Zoals reeds uitgelegd op de pagina over akoestische isolatie is akoestisch comfort een complex gegeven, dat iedereen bovendien op een andere manier ervaart. Er zijn een aantal belangrijke verschillen in geluidshinder, het is erg belangrijk om hiervan bewust te zijn :
- Contactgeluiden (bvb. voetstappen, slaande deuren of schuivende stoelen van de buren)
- Luchtgeluiden (het geluid van de televisie, muziek of stemmen van de buren)
- Verkeerslawaai (een vorm van luchtgeluid veroorzaakt door auto’s, vliegtuigen, treinen, …)
- Lawaai van technische installaties (denk maar aan een luidruchtige mazoutbrander, een liftkoker, afvoerleidingen, …)
Hou er rekening mee dat geluidsoverlast subjectief is en alleen maar erger wordt als je er op gaat focussen. En dat gebeurt vaak als je de geluiden niet kan blijven negeren en ze op je gemoed beginnen te werken.
Wat is geluid?
Het is vooreerst nuttig om te begrijpen wat geluid eigenlijk is. Geluid is trilling. Deze trilling kan zich voortplanten in de lucht, in vaste materialen en in vloeistoffen. Ze kunnen van lucht in een ander medium overgaan en omgekeerd. Ze bereiken het menselijk oor onder de vorm van trillingen.
Indien men in een kamer geluid voortbrengt van 80 decibel, en men hoort in de kamer ernaast slechts 30 decibel, dan zegt men dat de muur tussen de twee kamers 80-30=50 decibel “isoleert”. Decibel is de eenheid van geluidsterkte en is eigenlijk een logaritmische maat van de druk die het geluid op een membraan (vb. ons gehoor) uitoefent.
Voor praktisch gebruik bestaat een tabel die een idee geeft van de geluidsniveaus die wij normaal kennen :
- van 0 tot 20 decibel : voor de meeste mensen niet waarneembaar
- 20 decibel : komt overeen met zacht gefluister
- 40 decibel : komt overeen met een normale stem, enz.
- 80 decibel : komt overeen met geluiden in fabrieken, stations, wordt erg hinderlijk ervaren
- > 90 decibel : geluiden die op min of meer lange duur gehoorschade kunnen veroorzaken
- > 130 decibel : gehoorschade is bij een onbeschermd gehoor onvermijdelijk
In de praktijk bestaat lawaai echter steeds uit een “mengsel” van verschillende frequenties, die niet allen hetzelfde niveau hebben. Bij geluidsmetingen gebruikt men dikwijls gemiddelden en verschillende manieren van berekening. De beste manier om geluid en geluidsisolatie te kenmerken is gebruik maken van curven, zoals dit in de normen NBN 576 en NBN S01-400 gedaan wordt.
Wat is geluidsisolatie?
Onder geluidsisolering verstaat men de maatregelen die getroffen worden om geluidshinder tegen te gaan. Deze maatregelen zijn meestal zeer complex en indien hoge eisen gesteld worden, zal men verplicht zijn een beroep te doen op specialisten. Er zijn echter enkele algemene gegevens die nuttig zijn voor het behandelen van eenvoudige gevallen. Geluidsisolatie is véél meer dan het plaatsen van een akoestisch isolerend materiaal, maar met enkele basisoplossingen kom je al ver.
Remedies tegen geluidshinder
Oorzaak wegnemen
Een eerste middel om geluidshinder te bestrijden is maatregelen treffen om het ontstaan van geluid te voorkomen. Vb : een voorwerp dat op een tapijt valt, maakt minder lawaai dan een voorwerp dat op een harde vloer valt. In een woning waarvan de vloeren met tapijt zijn bekleed, heeft men minder problemen met de geluidsisolatie.
Logische indeling van een gebouw
Een ontwerper kan veel problemen vermijden door een logische indeling te kiezen van nieuwe gebouwen. Ruimten met een grotere geluidsproductie dienen geplaatst aan de straatzijde van het gebouw. In een badkamer, garage, wasplaats en keuken heb je tijdens het gebruik sowieso al meer geluidsproductie. Maar ook interne indeling is belangrijk. Zo worden een slaapkamer en een inkom van een ander appartement best niet naast elkaar geplaatst.
Geluidsabsorptie
Harde wanden weerkaatsen het geluid, waardoor de hinder die men ervan ondervindt vergroot wordt. Dit verschijnsel kan men zeer goed waarnemen in een kale ongemeubelde kamer. Indien de kamer bevloerd is met tapijten en voorzien van meubels en gordijnen, klinkt de menselijke stem zachter en aangenamer.
Om geluid te absorberen zijn zachte, poreuze stoffen het beste geschikt.
In de praktijk betekent dit het gebruik van :
- vloeren met tapijten;
- plafonds met geperforeerde platen in gips of zelfs metaal, waarboven een mat in glaswol of dergelijke;
- muren met dik behangpapier, zacht hout of aangepaste plastieksoorten.
Een stevige, geluidsabsorberende muur (voorbeeld voor een sporthal) bekomt men door geperforeerde baksteen (snelbouw) te vermetselen met de perforaties in het dagvlak van de muur.
Aan de achterkant van de baksteen kan men een mat in isolatiemateriaal aanbrengen. Deze oplossing is vooral geschikt voor turnzalen, zwembaden en dergelijke, waar stevige, onderhoudsvrije absorberende wanden vereist worden.
Geluidsisolatie
Geluidsisolatie is het verhinderen van “vrije doorgang” van geluiden/trillingen.
Algemeen zijn er 2 soorten geluidsisolatie, zijnde contactgeluidsisolatie en isolatie tegen luchtgeluiden.
- contactgeluidsisolatie (verhindert doorgang van de geluiden die zich voortplanten in de structuur of materialen)
- isolatie tegen luchtgeluiden (verhindert doorgang van de geluiden die zich voortplanten in de lucht zoals stemgeluid, muziek, …)
Kan een architect helpen ?
Zeker, maar dan vooral in ontwerpfase. Deel je woning/gebouw in zodat de ruimtes waar het rustig moet zijn niet grenzen aan een ruimte waarin lawaai ontstaat.
Een slaapkamer is de meest cruciale rustige ruimte en hoort niet thuis tegen de muur met de buren. Mocht je eigen slaapkamer grenzen aan je eigen woonkamer, dan veroorzaakt dat zelden hinder. Je kan maar op één plaats tegelijk zijn. Anders dan met de buren die er misschien een ander levensritme op nahouden.
De keuken, daar wordt in gewerkt en die kan perfect naast een technische berging of tegen een scheidingsmuur. Fijn is natuurlijk als je ook kan rekening houden met de buren, want jouw keuken zou wel eens tegen hun slaapkamer kunnen komen te liggen. Zoals je ziet, een totaalplan voor het hele gebouw is hier erg belangrijk.
Slotbemerkingen
Wij willen erop wijzen dat metingen en normen van geluidsisolatie in de verschillende Europese landen soms sterk van elkaar afwijken, zodat vergelijking zeer moeilijk is. Ook moet men voor ogen houden dat geluidsisolatie in de praktijk bijna steeds slechter is dan in het laboratorium gemeten. De oorzaak hiervan ligt in kleine barsten en naden, ingewerkte leidingen, onvoldoende aansluiting of kleine uitvoeringsfouten in het algemeen.
Tot slot is een laboproef een testopstelling, waarvan de samenstelling niet noodzakelijk dezelfde is als deze op de werf. Men kan uiteraard niet voor elke mogelijke samenstelling een akoestische proef doen.
De massa-veer karakteristieken van een zwevende vloer worden bijvoorbeeld sterk beïnvloed door de dikte en overspanning van de draagvloer, de dikte en de stijfheid van het isolatiemateriaal, de dikte van de chape en de hardheid van de afwerklaag zowel onderaan als bovenaan.
Resultaten zijn dus niet altijd voorspelbaar !
